بیمه زیستمحیطی
ماهیت و جایگاه بیمه مسئولیت زیستمحیطی در صنعت تأسیسات
بیمه مسئولیت زیستمحیطی یکی از الحاقات تخصصی و نسبتاً نوین در سبد بیمههای مسئولیت در ایران است که نقش آن بهویژه در صنایع تأسیساتی، نیروگاهی، ساختمانی و پروژههای زیرساختی پررنگتر از گذشته شده است. ماهیت این بیمهنامه بر مبنای جبران خسارتهای زیستمحیطی ناشی از فعالیتهای انسانی تعریف میشود؛ خسارتهایی که ممکن است به آبهای سطحی و زیرزمینی، خاک، هوا یا اکوسیستمهای مجاور وارد شوند. در پروژههای تأسیساتی، از جمله نصب و بهرهبرداری از بویلرها، چیلرها، مخازن سوخت، خطوط لوله، سیستمهای فاضلاب، تصفیهخانهها و تجهیزات شیمیایی، احتمال بروز نشت، نشتی تدریجی یا حادثهای ناگهانی همواره وجود دارد. همین واقعیت موجب شده است که بیمه مسئولیت زیستمحیطی بهعنوان مکمل منطقی بیمههای تأسیسات و بیمههای مهندسی مطرح شود و ماهیت حرفهای مدیریت ریسک در این حوزه را برای بهرهبرداران، پیمانکاران و کارفرمایان به نمایش بگذارد.
دامنه پوششها و ارتباط آن با ریسکهای تأسیساتی
پوششهای بیمه مسئولیت زیستمحیطی در چارچوب قوانین بیمهای ایران عمدتاً محدود به مسئولیت قانونی اثباتشده بیمهگذار است. این بیمهنامه خسارتهای ناشی از نشت مواد آلاینده، آلودگی آب، خاک و هوا را در صورتی جبران میکند که تقصیر یا مسئولیت بیمهگذار براساس رأی مراجع ذیصلاح احراز شده باشد. در پروژهها و بهرهبرداریهای تأسیساتی، مواردی نظیر نشت سوخت از مخازن، خرابی خطوط لوله، سرریز پسابهای صنعتی، نقص عملکرد سیستمهای تصفیه یا خطای انسانی در بهرهبرداری از تجهیزات، مصادیق واقعی این ریسکها هستند. اهمیت این پوشش زمانی آشکار میشود که خسارت زیستمحیطی معمولاً ماهیت گسترده و بلندمدت دارد و هزینههای پاکسازی، جبران خسارت اشخاص ثالث و تبعات حقوقی آن میتواند بسیار فراتر از خسارتهای فیزیکی تجهیزات باشد. از این منظر، بیمه مسئولیت زیستمحیطی پیوند مستقیمی با بیمه تأسیسات دارد و نشان میدهد که نگاه حرفهای به بیمه، صرفاً محدود به داراییهای فیزیکی نیست بلکه پیامدهای محیطی عملکرد تأسیسات را نیز در بر میگیرد.
چارچوب حقوقی و الزامات قانونی در ایران
در نظام حقوقی و بیمهای ایران، مبنای پرداخت خسارت در بیمه مسئولیت زیستمحیطی بر اصل مسئولیت مدنی استوار است. به این معنا که بیمهگر تنها در حدود مسئولیتی که به موجب قانون، رأی دادگاه یا نظریه کارشناسی رسمی به عهده بیمهگذار گذاشته شده باشد، متعهد به جبران خسارت خواهد بود. این موضوع برای فعالان حوزه تأسیسات اهمیت دوچندان دارد، زیرا بسیاری از پروژهها در مجاورت مناطق مسکونی، منابع آبی یا اراضی کشاورزی اجرا میشوند و قوانین حفاظت محیط زیست، استانداردهای سازمان محیط زیست و ضوابط بهرهبرداری، تعهدات سنگینی را بر عهده مجریان میگذارد. بیمه مسئولیت زیستمحیطی در این چارچوب، نه جایگزین رعایت مقررات فنی و محیطزیستی، بلکه ابزار پشتیبان مدیریت ریسک است. به بیان دیگر، وجود این بیمهنامه نشان میدهد که بهرهبردار سیستمهای تأسیساتی، مسئولیت اجتماعی و قانونی خود را بهدرستی درک کرده و برای مواجهه با پیامدهای احتمالی آلودگی، برنامهریزی مالی مناسبی انجام داده است.
نقش بیمه مسئولیت زیستمحیطی در مدیریت حرفهای تأسیسات
از منظر مدیریت تأسیسات، بیمه مسئولیت زیستمحیطی تنها یک پوشش بیمهای نیست، بلکه بخشی از راهبرد کلان مدیریت ریسک و پایداری محسوب میشود. پروژههای مدرن تأسیساتی، بهویژه در حوزه انرژی، آب و فاضلاب، گرمایش و سرمایش مرکزی و صنایع وابسته، ناگزیر با الزامات زیستمحیطی سختگیرانهتری مواجه هستند. الحاق این بیمهنامه به مجموعه بیمههای مهندسی و تأسیساتی، پیام روشنی به ذینفعان، سرمایهگذاران و نهادهای نظارتی منتقل میکند: اینکه بهرهبردار یا پیمانکار، تبعات زیستمحیطی فعالیت خود را جدی گرفته است. این رویکرد حرفهای میتواند در کاهش توقف پروژه، جلوگیری از خسارتهای مالی غیرقابل پیشبینی و حفظ اعتبار کسبوکار نقش تعیینکنندهای داشته باشد. در نهایت، بیمه مسئولیت زیستمحیطی در کنار بیمه تجهیزات، ماشینآلات و مسئولیتهای حرفهای، تصویری کامل از ماهیت بیمه تأسیسات ارائه میدهد؛ تصویری که در آن حفاظت از محیط زیست، امنیت سرمایهگذاری و تداوم بهرهبرداری در یک چارچوب منسجم و قانونی به هم پیوند خوردهاند
دیدگاهتان را بنویسید